Choroby przewlekłe: otyłość, cukrzyca i choroby sercowo-naczyniowe
dotykają coraz więcej pacjentów1,2,3. Stanowią też coraz
większe obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej4 .
Według raportu opublikowanego w 2022 r. przez Międzynarodową
Federację Diabetologiczną (IDF) częstotliwość występowania cukrzycy w
2021 r. wyniosła 10,5% (536,6 mln osób), a w 2045 r. przewidziany jest
wzrost do 12,2% (783,2 mln osób)5. Dane IDF wskazują
również, że prawie co druga osoba chorująca na cukrzycę nie była
świadoma swojej choroby6.
Dane opublikowane
przez „Lancet” w 2022 r. wskazują, że liczba osób chorujących na
otyłość osiągnęła miliard. Na całym świecie od 1990 r. otyłość wśród
dorosłych wzrosła ponad dwukrotnie, a wśród dzieci i młodzieży –
czterokrotnie7.
W Polsce według danych
Narodowego Funduszu Zdrowia w 2018 roku na cukrzycę chorowało 2,86 mln
dorosłych osób. Liczba ta wzrosła do 3,11 mln w 2022 roku8.
Dodatkowo analizy przeprowadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy wykazały, że w 2022 roku
52,2% Polaków w wieku 20 lat i więcej miało nadwagę. Otyłość dotyczyła
13,6% dorosłych mieszkańców Polski9.
Aby temu
przeciwdziałać, konieczne są działania profilaktyczne i edukacyjne.
Specyfika przestrzeni miejskich znacząco wpływa na tryb życia mieszkańców, a szybkie tempo codziennego funkcjonowania sprzyja rozwojowi chorób cywilizacyjnych10. Zapobieganie głównym czynnikom ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych może zmniejszyć nierówności zdrowotne i poprawić stan zdrowia mieszkańców zarówno dużych miast, jak i mniejszych miejscowości. Kluczowe jest tworzenie środowiska, które wspiera zdrowszy styl życia — takiego, w którym ludzie mogą się rozwijać, żyć, pracować i dojrzewać.
Miasta mają ogromny potencjał do poprawy zdrowia publicznego. Do 2050 roku 70% ludzi na świecie będzie mieszkać w miastach11, co sprawia, że już teraz konieczne jest działanie, aby poprawić dobrostan mieszkańców miast i zniwelować różnice zdrowotne.
Tworzenie przestrzeni sprzyjającej zdrowiu to wspólny obowiązek.
Władze miejskie, organizacje pozarządowe oraz sektor publiczny i
prywatny mogą wspólnie przyczynić się do poprawy jakości życia
mieszkańców. Razem możemy dążyć do większej równości zdrowotnej w
miastach, poszerzenia zakresu działań profilaktycznych i zniesienia
przeszkód utrudniających dostęp do opieki zdrowotnej, szczególnie dla
osób potrzebujących, w tym dzieci.
Program Miasta dla
zdrowia (Cities for better health) ma na celu działania na rzecz
wprowadzania pozytywnych zmian w miastach na całym świecie. Inicjatywa
jest realizowana przez Novo Nordisk, Steno Diabetes Center Copenhagen,
University College of London oraz miasta partnerskie na całym świecie.
Więcej informacji o współpracujących instytucjach znajdziesz na
stronie Our partners (citiesforbetterhealth.com).
Nie każdy ma dostęp do świeżej i zdrowej żywności w przystępnych cenach oraz bezpiecznych miejsc do spacerów i zabawy w swoim otoczeniu. Aby zapewnić równy dostęp do opieki zdrowotnej i dać każdemu szansę na zachowanie dobrego zdrowia, zwróciliśmy uwagę na:
W 2019 roku, Polska jako pierwszy kraj w Europie Środkowo-Wschodniej, dołączyła do programu Miasta dla zdrowia (Cities for better health, wcześniej Cities changing diabetes). Program w skali globalnej tworzy platformę wszechstronnego wsparcia polityki społeczno-zdrowotnej w zakresie profilaktyki chorób cywilizacyjnych, czego konsekwencją jest szeroko zakrojona współpraca organizatorów projektu z przedstawicielami lokalnych samorządów i ekspertów12.
Więcej o działaniach skierowanych do uczniów klas 0–3 i 4–6 w zakresie zapobiegania rozwojowi cukrzycy typu 2 i otyłości dowiesz się z zakładki Uczniowie zmieniają cukrzycę.
Zapraszamy do zapoznania się z raportem „Szkoła, gmina, system – partnerstwo przeciw epidemii otyłości i cukrzycy”, który podsumowuje kluczowe wnioski ekspertów i zawiera rekomendacje działań na poziomach szkolnym, samorządowym i systemowym.
Polskie dzieci są zaliczane do najszybciej przybierających na masie
ciała w Europie. Jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku nadmierną masę
ciała notowano w naszym kraju u mniej niż 10% uczniów, natomiast
obecnie już co piąte dziecko w wieku szkolnym (22%) ma nadwagę lub
choruje na otyłość, będąc tym samym w grupie ryzyka rozwoju cukrzycy
typu 213.
Polskie dziecko spędza w szkole 41
godzin tygodniowo – to więcej niż standardowy czas pracy osoby
dorosłej. Dlatego też Rada Naukowa programu w Polsce skoncentrowała
swoje działania na środowisku szkolnym, populacji dzieci i młodzieży
oraz na towarzyszących im nauczycielach oraz innych pracownikach
szkoły14.
Zdrowie polskich uczniów i uczennic
pogarsza się systematycznie – nadmierna masa ciała dotyczy prawie ⅓
ośmiolatków15, co piąty ma zbyt duży obwód
talii16, a co czwarty – zbyt wysokie wartości ciśnienia
tętniczego17. Nieleczona nadmierna masa ciała u dzieci w
wieku szkolnym może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych,
takich jak choroby układu krążenia oraz liczne powikłania zarówno w
okresie rozwoju, jak i w dorosłości18. Blisko 20% dzieci w
tygodniu, a 8% w weekend nie jest w ogóle aktywnych fizycznie lub jest
aktywnych mniej niż 1 godzinę dziennie19 – zbyt mała
aktywność fizyczna polskich uczniów urosła do rangi jednego z
kluczowych problemów zdrowotnych populacji 6–15 lat.
Otyłość jest jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych XXI wieku, dotykającym już miliard osób na całym świecie20. Według danych z 2022 roku, w Polsce 52,2% osób ma nadwagę, a 13,6% choruje na otyłość21. Dowiedz się więcej czytając raport: Otyłość. Skala zjawiska i konsekwencje – Założenia do stworzenia planu strategicznego redukcji otyłości w Polsce.
Program objął już ponad 250 milionów osób w ponad 50 miastach świata takich jak: Meksyk, Szanghaj, Kopenhaga, Rzym, Houston, Johannesburg i Buenos Aires. W Polsce miastami partnerskimi są Warszawa i Kraków.
1International Diabetes Federation (IDF). IDF Diabetes
Atlas. 2021. https://diabetesatlas.org/atlas/tenth-edition/
2World Obesity Foundation (WOF). World Obesity Atlas 2023.
https://data.worldobesity.org/publications/?cat=19
3British Heart Foundation. Global heart & circulatory
disease factsheet. 2023. https://www.bhf.org.uk/-/media/files/for-professionals/research/heart-statistics/bhf-cvd-statistics-global-factsheet.pdf?rev=e61c05db17e9439a8c2e4720f6ca0a19&hash=6350DE1B2A19D939431D876311077C7B#:~:text=Globally%20it%27s%20estimated%20
that%201,a%20heart%20or%20circulatory%20disease.&text=and%20260%20million%20men
4Ng, Arnold C T et al. “Diabesity: the combined burden of
obesity and diabetes on heart disease and the role of
imaging.” Nature reviews. Cardiology vol. 18,4 (2021):
291-304. doi:10.1038/s41569-020-00465-5
5Sun, Hong et
al. “IDF Diabetes Atlas: Global, regional and country-level diabetes
prevalence estimates for 2021 and projections for 2045.” Diabetes
research and clinical practice vol. 183 (2022): 109119.
doi:10.1016/j.diabres.2021.109119
6Ogurtsova,
Katherine et al. “IDF diabetes Atlas: Global estimates of undiagnosed
diabetes in adults for 2021.” Diabetes research and clinical
practice vol. 183 (2022): 109118.
doi:10.1016/j.diabres.2021.109118
7One in eight
people are now living with obesity. One in eight people are now living with obesity
(who.int) Dostęp z października 2024.
8Profilaktyka cukrzycy typu 2 - Środa z Profilaktyką w OW
NFZ. Aktualności Oddziałów / Aktualności / Narodowy
Fundusz Zdrowia (NFZ) – finansujemy zdrowie Polaków. Dostęp z
października 2024.
9Instytut Zarządzania w Ochronie
Zdrowia "Otyłość. Skala zjawiska i konsekwencje. Założenia do
stworzenia planu strategicznego redukcji otyłości w Polsce.",
Uczelnia Łazarskiego,2024, s. 5, doi:10.26399/978-83-60694-54-1
10Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia "Szkoła,
gmina, system - partnerstwo przeciw epidemii otyłości i
cukrzycy.", Uczelnia Łazarskiego, 2022,
doi:10.26399/978-83-66723-47-4
11World Bank. Urban
Development. Urban Development Overview Dostęp z marca
2024.
12Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia
"Szkoła, gmina, system - partnerstwo przeciw epidemii otyłości i
cukrzycy.", Uczelnia Łazarskiego, 2022, s. 2,6,
doi:10.26399/978-83-66723-47-4
13Stalmach M. ,
Polskie badania populacyjne u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych:
COSI: Chilhood Obesity Surveilance Initiative – 8 latki w badaniu WHO.
Konferencja: Czy to już epidemia otyłości w Polsce. Dynamika nadwagi i
otyłości w cyklu życia – wyniki polskich badań populacyjnych u dzieci,
młodzieży i młodych dorosłych”, Instytut Matki i Dziecka i Instytut
Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego,
Warszawa, 2018
14Instytut Zarządzania w Ochronie
Zdrowia "Szkoła, gmina, system - partnerstwo przeciw epidemii
otyłości i cukrzycy.", Uczelnia Łazarskiego, 2022, s. 3, 7,
doi:10.26399/978-83-66723-47-4
15A. Fijałkowska, A.
Oblacińska i M. Stalmach (red.), Nadwaga i otyłość u polskich 8-latków
w świetle uwarunkowań biologicznych, bahawioralnych i społecznych.
Raport z międzynarodowych badań WHO Childhood Obesity Surveillance
Initiative, Instytut Matki i Dziecka, 2017, s: 23-29 https://imid.med.pl/en/files/imid/Do%20pobrania/Raport%20COSI_kwiecie%C5%84.%20pdf
(dostęp: 20.02.2022).
16Tamże.
17A.
Fijałkowska, A. Oblacińska i M. Korzycka (red.), Zdrowie i styl życia
polskich uczniów. Raport z badań, Instytut Matki i Dziecka,2019, s:
22-30.
18Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia
"Szkoła, gmina, system - partnerstwo przeciw epidemii otyłości i
cukrzycy.", Uczelnia Łazarskiego, 2022, s. 34,
doi:10.26399/978-83-66723-47-4
19A. Fijałkowska, A.
Oblacińska i M. Korzycka (red.), Zdrowie i styl życia polskich
uczniów. Raport z badań, Instytut Matki i Dziecka,2019, s.55
20 One in eight people are now living with obesity
(who.int) Dostęp z października 2024.
21Instytut
Zarządzania w Ochronie Zdrowia "Otyłość. Skala zjawiska i
konsekwencje. Założenia do stworzenia planu strategicznego redukcji
otyłości w Polsce.", Uczelnia Łazarskiego,2024 s. 5, doi:10.26399/978-83-60694-54-1
